BÀI GIẢNG – SỐ PHẬN MỘT CON NGƯỜI – SÔ LÔ KHỐP
(Ngữ văn 12 – Cơ Bản)
I. Tìm hiểu khái quát về tác giả và tác phẩm
1. Tác giả
– A. Sô-lô-khốp (1905-1984) là nhà văn Xô viết lỗi lạc, được vinh dự nhận giải thưởng Nô-ben về Văn học năm 1965 (ông còn được nhận giải thưởng Lê-nin, Giải thưởng văn học quốc gia.
– Cuộc đời và sự nghiệp của Sô-lô-khốp gắn bó mật thiết với sự ra đời của một chế độ-chế độ xã hội chủ nghĩa tại vùng đất sông Đông trù phú, đậm đà bản sắc văn hoá người dân Cô-dắc.
– Là nhà văn xuất thân từ nông dân lao động, Sô-lô-khốp am hiểu và đồng cảm sâu sắc với những con người trên mảnh đất quê hương. Đặc điểm nổi bật tròn chủ nghĩa nhân đạo của Sô-lô-khốp là việc quan tâm, trăn trở về số phận của đất nước, của dân tộc, nhân dân cũng như về số phận cá nhân con người.
– Phong cách nghệ thuật của Sô-lô-khốp: nét nổi bật là viết đúng sự thật. Ông không né tránh những sự thật dù khắc nghiệt trong khi phản ánh những bức tranh thời đại rộng lớn, những cảnh đời, những chân dung số phận đau thương. Trong sáng tác của ông, chất bi và chất hùng, chất sử thi và chất tâm lí luôn được kết hợp nhuần nhuyễn.
– Những tác phẩm tiêu biểu:
+ Sông Đông êm đềm: 1927.
+ Đất vở hoang I: 1932.
+ Đất vỡ hoang II: 1959.
+ Số phận con người: 1956.
2. Tác phẩm
Truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khốp là cột mốc quan trọng mở ra chân trời mới cho văn học Xô viết. Truyện có một dung lượng tư tưởng lớn khiến cho có người liệt nó với loại tiểu thuyết anh hùng ca.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Phân tích nhân vật An-đrây Xô-cô-lốp
– Hoàn cảnh riêng: vợ chết- con chết vì chiến tranh.
– Bản thân: bị địch bắt, tra tấn, tù đày.
=> Trái tim chai sạn vì đau khổ.
* Khi anh gặp Vania: Thấy qúy và nhớ Vania.
=> Quyết định nhận Vania làm con => quyết định hồn nhiên, xuất phát từ đáy lòng
– Chăm sóc Vania chu đáo như con đẻ.
– Âm thầm chịu đựng những đau khổ vì sợ Vania đau khổ.
=> Vượt lên tình thế bi đát của mình, sự cô đơn, kiếm kế sinh nhai dần dần đã tìm thấy niềm vui của trái tim được hồi phục.
– Xô-lô-cốp giàu tình yêu thương, giàu đức hy sinh, vị tha cao thượng. Tuy nhiên trái tim Xô-lô-cốp vẫn không nguôi dẫu thương, nước mắt đầm đìa => nỗi đau không có gì bù đắp được.
2. Tình cảnh của Vania dành cho Xo-lô-cốp
– Gắn bó, quyến luyến:
+ Ôm chặt cô.
+ Áp chặt má.
+ Khóc.
=> Hai cuộc đời bất hạnh đã nương tựa vào nhau tìm nguồn vui sướng.
– Trước sự kiện ấy, người bạn của Xô-lô-cốp khóc vì thương Vania và khâm phục lòng tốt của Xô-lô-cốp.
– Cả ba nhân vật được nhắc đến trong đoạn trích ngắn ngủi này khóc giọt nước mắt của tình người.
IV. Tổng kết
Với bút pháp hiện thực, tác giả đã thể hiện chất kiên cường của dân tộc Nga, bộc lộ qua nhân vật Xô-lô-cốp. Với bản lĩnh cao đẹp, với lòng nhân hậu thắm thiết, Xô-lô-cốp không những không rơi vào bế tắc tuyệt vọng mà còn trở thành chỗ dựa vững chắc cho một số phận bất hạnh khác.