CHƯƠNG III
CẤU TRÚC CỦA TRÁI ĐẤT. CÁC QUYỂN CỦA LỚP VỎ ĐỊA LÍ
BÀI 7
CẤU TRÚC TRÁI ĐẤT. THẠCH QUYỂN. THUYẾT KIẾN TẠO MẢNG
I. Cấu trúc của Trái Đất
– Có cấu tạo không đồng nhất.
Gồm 3 lớp chính:
+ Vỏ cứng ở bên ngoài.
+ Bao Manti ở giữa.
+ Trong cùng là nhân.
– Các lớp khác nhau về độ dày, thể tích, vật chất cấu tạo…
II. Thuyết Kiến tạo mảng
1. Nội dung thuyết Kiến tạo mảng
– Vỏ trái đất trong quá trình hình thành của nó đã bị biến dạng do các đứt gẫy và tách ra thành một số đơn vị kiến tạo. Mỗi đơn vị là một mảng cứng, gọi là các mảng kiến tạo.
– Các mảng không chỉ là những bộ phận lục địa nổi trên bề mặt trái đất mà còn bao gồm cả những bộ phận lớn của đáy đại dương (lục địa chỉ là bộ phận nổi cao nhất trên mảng kiến tạo).
– Các mảng kiến tạo nhẹ, nổi trên một lớp vật chất quánh dẻo, thuộc phần trên của lớp Manti. Chúng không đứng yên mà dịch chuyển trên lớp quánh dẻo này do hoạt động của các dòng đối lưu vật chất quánh dẻo, có nhiệt độ cao trong tầng Manti trên, nằm ngang dưới thạch quyển.
– Trong khi dịch chuyển, các mảng kiến tạo có thể có nhiều cách tiếp xúc.
2. Vỏ Trái Đất gồm có các đơn vị kiến tạo mảng tạo thành
Bảy mảng kiến tạo lớn là: (Thái Bình Dương; Ấn Độ – Ôxtrâylia; Âu – Á; Phi; Bắc Mĩ; Nam Mĩ; Nam Cực)
3. Các mảng kiến tạo luôn dịch chuyển trên lớp vật chất quánh dẻo của Manti trên
a. Tiếp xúc tách dãn:Khi hai mảng tách xa nhau, ở các vết nứt tách dãn, macma sẽ phun trào lên, tạo thành các dãy núi ngầm, kèm theo hiện tượng động đất, núi lửa,…
b. Tiếp xúc dồn nén: Khi hai mảng lục địa xô vào nhau, chỗ tiếp xúc bị nén ép, dồn lại và nhô lên(mảng nọ xô chờm hoặc luồn xuống dưới mảng kia), hình thành các dãy núi, sinh ra động đất, núi lửa,…
c. Tiếp xúc trượt ngang: Đứt gãy dọc theo đường tiếp xúc.