CHƯƠNG 4.  ĐẠI CƯƠNG VỀ HÓA HỮU CƠ

BÀI 2

CÔNG THỨC PHÂN TỬ CỦA HỢP CHẤT HỮU CƠ

 - Nguyên tắc: Theo định luật thành phần không đổi thì với một hợp chất hữu cơ cho trước dù được điều chế theo phương pháp nào thì tỉ lệ về khối lượng, tỉ lệ về số mol hay tỉ lệ về thể tích giữa các thành phần nguyên tố là những hằng số tối giản. Do đó với mọi khối lượng m, với mọi số mol n, ta đều có thể xác định % theo khối lượng và từ đó có thể thiết lập được công thức thực nghiệm, công thức đơn giản và công thức phân tử của hợp chất hữu cơ.

Tùy ý chọn m gam chất hữu cơ đem ra oxi hoá sẽ thu được CO₂, H₂O, N₂. Đo được khối lượng hay số mol CO₂, H₂O, N₂ ta tính được khối lượng m_C, m_H, m_N  và số mol n_C, n_H, n_N  tương ứng từ đó ta xác định nguyên tố O gián tiếp như sau:

          m_O    =   m – m_C – m_H – m_N

Nếu m_O  = 0: chất hữu cơ không chứa oxy.

Nếu m_O > 0: chất hữu cơ có chứa oxy.

Khi ta cho m = 100 gam thì khối lượng các nguyên tố chứa trong 100 gam được gọi là % theo khối lượng của các nguyên tố và kí hiệu C%, H%, O% và N%.

 Nếu chưa biết khối lượng phân tử M của hợp chất hữu cơ ta có thể viết:   

          C_xH_yO_zN_t = (C_aH_bOcN_d)_n

với n ≥ 1 gọi là công thức thực nghiệm của hợp chất.

Khi n = 1 ta có công thức đơn giản nhất là:C_aH_dO_cN_d

Nếu ta biết thêm khối lượng phân tử M của hợp chất, ta tìm được công thức phân tử:

                     C_xH_yO_zN_t = (C_aH_dO_cN_d)_n  =  M