BÀI 23
CƠ CẤU DÂN SỐ

I. Cơ cấu sinh học
1.
Cơ cấu dân số theo giới (đơn vị%)
– Khái niệm biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so với tổng số dân.
Được biểu thị bằng hai công thức sau:
                   

Trong đó:          TNN: Tỉ số giới tính.
                           Dnam: Dân số nam.

                           Dnữ: Dân số nữ.

 Hoặc:
                        

Trong đó:          Tnam: Tỉ lệ nam giới.
                          Dnam: Dân số nam.

                          Dtb:
Tổng số dân.

– Cơ cấu dân số theo giới có sự biến động theo thời gian, từng nước, từng khu vực: nước phát triển nữ nhiều hơn nam và ngược lại.
– Nguyên nhân: Trình độ phát triển kinh tế, chuyển cư, tuổi thọ trung bình nữ lớn hơn nam.
– Cơ cấu dân số theo giới: Ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, hoạch định chính sách phát triển kinh tế- xã hội của các quốc gia…

2. Cơ cấu dân số theo độ tuổi (đơn vị %)
– Khái niệm: Là tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định.
– Ý nghĩa: Quan trọng vì thể hiện tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển của dân số và nguồn lao động của một nước.
– Có ba nhóm tuổi trên thế giới:
           + Nhóm dưới tuổi lao động: 0 – 14 tuổi.
           + Nhóm tuổi lao động:15 -59 (đến 64 tuổi).
           + Nhóm trên tuổi lao động:Trên 60 (hoặc 65) tuổi.
– Ở Việt Nam: tuổi lao động nam từ 15 đến hết 59 tuổi, nữ từ 15 đến hết hết 54 tuổi.
– Dân số trẻ: Độ tuổi 0 – 14 trên 35%. Tuổi 60 trở lên dưới 10%.
            + Thuận lợi: Lao động dồi dào.
            + Khó khăn: Sức ép dân số lớn.
– Dân số già: Độ tuổi 0 – 14 dưới 25%. Tuổi 60 trở lên trên 15%.
            + Thuận lợi: Có nhiều kinh nghiệm, chất lượng cuộc sống cao
            + Khó khăn: Thiếu nhân lực, phúc lợi lớn dành cho người già.
– Tháp dân số (tháp tuổi)
            + Biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính.
            + Có 3 kiểu tháp (mở rộng, thu hẹp, ổn định).
Qua tháp dân số biết được tình hình sinh, tử, gia tăng dân số, tuổi thọ trung bình.

Tìm Hiểu Thêm:  Bài tập sách giáo khoa và câu hỏi mở rộng

II. Cơ cấu xã hội
1. Cơ cấu dân số theo lao động

– Cho biết nguồn lao động và dân số hoạt động theo khu vực kinh tế.

a. Nguồn lao động
– Dân số trong tuổi lao động có khả năng tham gia lao động.
              + Nhóm dân số hoạt động kinh tế.
              + Nhóm dân số không hoạt động kinh tế.

b. Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế.
– Khu vực I: Nông-lâm- ngư nghiệp
– Khu vực II: Công nghiệp-xây dựng
– Khu vực III: Dịch vụ
Xu hướng tăng ở khu vực II và III.

2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa
– Phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.
– Dựa vào:
          + Tỉ lệ người biết chữ 15 tuổi trở lên.

          + Số năm đi học của người 25 tuổi trở lên Các nước phát triển có trình độ văn hoá cao hơn các nước đang phát triển và kém phát triển.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *